Stjórnarskráin á að tryggja trúfrelsi á Íslandi

Eitt af "heitustu" málum dagsins í dag er hvernig skilja beri "trúfrelsi" og það kann að vera skiljanlegt eins og trú er fjölmörgum mikilvæg og  ekki er vafi á að kristin trú er það sem flestir aðhyllast á landi hér. En eftir að "trúfrelsi" var tekið í lög hérlendis hafa fjölmörg önnur trúarbrögð en kristin trú náð hér fótfestu. Þá kemur þversögnin; kristnir menn, eða eigum við að segja hin lúterska Þjóðkirkja, er ekki tilbúin að viðurkenna jafnrétti allra trúarbragða.

Þess vegna kemur ekki annað til greina en að í nýrri Stjórnarskrá verði gerður alger skilnaður milli ríkis og Þjóðkirkju. Margir kirkjunnar menn halda því þó fram að sá aðskilnaður sé þegar orðinn en það er alrangt, við erum enn með okkar Ríkiskirkju sem vill  ekki sleppa þeim áhrifum sem hún hefur náð inn í menntakerfi þjóðarinnar.

Í núverandi Stjórnarskrá , SJÖUNDA KAFLA, 62. grein, stendur:

Hin evangelíska lúterska kirkja skal vera þjóðkirkja á Íslandi, og skal ríkisvaldið að því leyti styðja hana og vernda.

Stjórnarskráin núverandi er oft heldur loðin en hér fer ekkert á milli mála, við höfum Ríkistrúarbrögð. Það þýðir lítið fyrir forystumenn Þjóðkirkjunnar að halda öðru fram þó ýmsar breytingar hafi verið gerðar á undanförnum árum á tengslum Ríkis og Þjókirkju.

Hér á landi ríkir miklir fordómar gagnvart öðrum trúarbrögðum en kristinni trú. Ekki hvað síst er það íslamstrú sem fordómarnir beinast að og er þá bent á árásirnar á Tvíburaturnana í New York og ýmis önnur hermdarverk sem íslamistar hafa gert sig seka um. Þessi verk minnihluta íslamista eru síðan heimfært upp á trúarbrögðin í heild sem er auðvitað hrein firra.

Kristnir menn eru engan veginn með hreinan skjöld frekar en íslamistar en það væri hrein firra að það sé heimfært upp a trúarbrögðin í heild. Ég ætla að nefna aðeins eitt dæmi. Árið 1982 voru framin í Líbanon, í flóttamannabúðunum Shabra og Shatila einhver hryllilegust fjöldamorð á síðari tímum og þar voru að verki kristnir falangistar, Líbanar. Ekki voru þeir einir að verki því Ísraelski herinn sat um búðirnar til að enginn slyppi burt. Þegar þetta gerðist voru nær allir karlmenn í búðunum flúnir til Túnis svo fórnarlömbin voru konur, börn og gamalmenni. Þarna gengu kristnir men fram af ótrúlegri grimmd, fyrst með nauðgunum og síðan allsherjar slátrun.

Eigum við að fordæma kristna trú vegna þessara og annarra álíka voðaverka sem kristnir menn hafa á samviskunni?

Að sjálfsögðu ekki.

Nú er mikið deilt um áhrif kristinnar kirkju og presta hennar í skólum landsins allt frá leikskólum upp í framhaldsskóla. Þessi þungu áhrif prestanna koma mér talsvert á óvart því þetta þekktist ekki í mínu ungdæmi, en það er æði langt síðan ég var ungur. Þessi áhrif hafa greinilega verið að aukast jafnt og þétt á liðnum árum.

Mín afstaða er afdráttarlaus:

Við eigum að aðskilja Ríkið og Þjóðkirkjuna algerlega.

Engin kirkjudeild á að hafa aðgang að óbörnuðum börnum og ungmennum innar skólaveggja.

Við eigum, sem hluta af sögukennslu, að fræða um trúarbrögð og þá öll trúarbrögð.

Hver trúarbrögð og sá söfnuður sem þau reka, á að starfa innan sinna kirkna og safnaða, þeir sem þangað vilja sækja styrk og trú á að vera það að öllu frjálst.

Ríkisvaldið á að styðja trúarsöfnuði hvaða trú sem þeir boða. Það er greinilegt að mikill meirihluti þjóðarinnar er trúaður á einhvern hátt.

Þarna á að vera fullkominn jöfnuður og það eru alls engin rök að einhver trúarbrögð hafi meira fylgi en önnur, algjört jafnræði skal ríkja.

En aftur að Þjóðkirkjunni. Ég er undrandi á hvað þeir sem mæla fyrir munn hennar eru harðir á því að þessi kirkjudeild verði að vera undir sérstakri vernd ríkisins, að prestar hennar megi þröngva sér inn í skóla landsins  til að þeir, þó ekki sé nema með nærveru sinni, klæðnaði og atferli, geti haft áhrif á óharðnaðar  sálir sem eiga tvímælalaust rétt til að verði ekki fyrir slíkri innrætingu. Þarna finnst mér birtast ótrúleg minnimáttatkennd og vantrú á boðskap og stafi núverandi Þjóðkirkju. Ég er ekki í nokkrum vafa um að ekkert mundi efla meir hina evangelísku lútersku kirkju en að losa hana úr hinu langa faðmlagi við ríkið og að hún hætti því að efna til ófriðar við svo marga þegna þessa lands.

Er ekki friðarboðskapur (ef við sleppum Gamla testamentinu) kjarninn í boðskap  kristinnar trúar?

Athugasemdir

[Pax pacis, 22.10.2010 kl. 16:31]

Hjartanlega sammála en væri ekki nær að þeir sem eru trúaðir á einhvern hátt greiði félagsgjald beint til trúfélags síns án milligöngu ríkisins. Eiga þau ekki bara að sjá um sína innheimtu sjálf? Og er að öðru leyti einhver ástæða fyrir ríkisvaldið að styrkja trúfélög nema mögulega í sérstök verkefni sem innt eru af hendi í þágu samfélagsins, m.ö.o. er ástæða fyrir ríkið að niðurgreiða félagsgöld til trúfélaga. Ætti kirkjan og önnur trúfélög ekki bara að flokkast sem hver önnur góðgerðarstofnun og lúta þeim og aðeins þeim reglum sem um þau gilda.

[Haukur Ísleifsson (IP-tala skráð) 23.10.2010 kl. 01:28]

Þó ég sé að mestu leyti alveg sammála þér þá kem ég því ekki alveg fyrir mér hvernig að það sé sniðugt að ríkið sé að styðja alla trúarsöfnuði sem kunnu að spretta upp hér. Eiga slík félög ekki að sjá um eigin fjármögnun eins og hver önnur félagasamtök?

[Pax pacis, 23.10.2010 kl. 10:10]

@Haukur,

Einmitt.

[Sigurður Grétar Guðmundsson, 23.10.2010 kl. 11:23]

Engin kirkjudeild á að hafa aðgang að óhörnuðum börnum og ungmennum innan skólaveggja.

Það er meinleg innsláttarvilla í þessari setningu (reyndar tvær) að ofan sem Púki lét mig ekki vita af. En svona á setningin að vera.

[Gísli Ingvarsson, 23.10.2010 kl. 12:07]

Ég er ekkert sammála því að okkur beri einhver skylda til að fræða börn um ÖLL trúarbrögð. Í fyrsta lagi er það dónalegt að kristinn maður eða trúleysingi "kenni" um trú og siði annara nema á háskólastigi sem hluta fræðilegrar umræðu þar sem hægt er að draga álitamálin skipulega fram.

Hinsvegar er sjálfsagt að kenna börnum þá trú og þá siði sem hafa viðgengist hér frá landnámi og undanskil ég ekki heiðni í því sambandi. Ef fræða á íslensk börn um trúmál annara verður að leita til þeirra sem það þekkja sem eru þessir "aðrir". Við höfum innflytjendur sem geta miðlað sínum siðum og viðhorfum án milligöngu íslenskra. Það er til dæmis fáránlegt að láta Tolla Morteins kenna börnum um búddisma enda þessir "konvertar" allir á predíkunarstiginu og þar með óþolandi óhlutlægir.

Aðskilnaður ríkis og kirkju er mér ekkert á móti skapi, en það má ekki þýða í mínum huga "aðskilnaður kristni og þjóðar". Hingað til hef ég getað fengið að vera trúfrjáls vegna þess að kristin kirkja á Íslandi hefur verið í góðri sátt við þjóðina. Ef andróðurinn við kirkjun íslensku verður til þess að fólk fer að tvístrast í allar áttir í lífsskoðunum sem raunar er víða kraumandi undirniðri verður hér siðrof sem mér hugnast ekki. Ég er nefnilega allt í senn kristilegur, heiðingi,trúleysingi og íslendingur. Allt þetta hefur amk blundað í mér í bærilegu samspili innanbrjósts. En að koma þessu ástandi á formlega á Íslandi býður mikilli hættu heim enda höndla þjóðir konflikta allt öðru vísi en einstaklingurinn.

Kirkjan er hornsteinn hvort sem okkur likar það betur eða ver. Hennar boðskap þekkjum við og skiljum og sjáum í gegnum og getum rætt. Það getum við ekki þegar komið er að Islam, Búddisma eða hvað sem á eftir að berast hingað og án trúarlegrar rótar í menningunni erum við berskjölduð fyrir hvarkonar hindurvitnum.

Meira að segja skiljum við ekki til fulls myndun þeirrar "vísindatrúarbragða" sem Siðmennt og Vantrú virðast móta með sér í þeim umræðum sem ég hef lesið hér á blogginu um hugmyndaheim þeirra. Allir hafa sinn hugmyndaheim að verja og trúleysingjar þurfa þess líka og búa hann þá bara til sjálfir. Gott hjá þeim.

Ég biðst afsökunar að hafa andmælt enda flestir hér sammála bloggara og þannig á það að vera í kurteisisskyni.

Síðan andmæli ég því að talað sé niður til barna. Að þau séu óhörnuð og að skólinn sé einhver griðarstaður gegn því sem þjóðfélag okkar er.

Ég tel mig alveg eins "óharðnaðan" og ég var þegar ég var barn. Það eldist ekkert af manni.

Öll höfum við upplifað "vonda fræðara" sem hafa haldið að manni óþarfa og leiðindum. Trúarbragðakennsla var aldrei á því plani að ég sem barn sæi ekki í gegnum hvað væri áróður og hvað væri skrum. Og hvað væri skyndamlegt og gott. Við börnin ræddum um trúmál á milli okkar einsog við ræddum klám og eiturlyf og hvað eina sem ítroðarar okkar þóttust geta frætt okkur um "á hlutlausan hátt".

Ég styð barnið á öllum aldri. Það er ekki barninu að kenna að það leiðist útí vímuefni, trúarsöfnuði, óábyrgt kynlíf, ógeð á námi, öfgafullar stjórnmálaskoðanir.

Ég ætla ekki að segjast vita hvað fer úrskeiðis en það er ekki "kirkjan" í skólanum sem veldur. Það er ekki trúarlegt ofstæki barnanna sem veldur ógæfu. Er ekki verið að hengja bakara fyrir smið eða bara tala út í hött?

Trú og trúarbrögð eiga skilið vandaða umræðu en ekki þetta "political correctness" þvaður sem ég væni bloggarann hér um en hann er ekki einn um það.

Ég skrifa þetta svona hvasst af því að mér þykir vænt um þennan mann og þeir sem maður þykir vænt um hafa gott af því að heyra það og fá það óþvegið enda kýs hann að vera afdráttarlaus sjálfur.

[Sigurður Grétar Guðmundsson, 24.10.2010 kl. 15:19]

Ég þakka ykkur hér að framan fyrir það sem þið hafið til málanna lagt. Þú er ítarlegastur Gísli í þinni umsögn og ekki tek ég það illa upp að þú ert mér í flestu ósammála, þú setur þínar skoðanir fram yfirvegað og með rökum.

Kjarninn í minni skoðun er a) það er engin ástæða til að viðhalda Ríkiskirkju á Íslandi b) það á ekki að viðgangast trúboð í skólum.

Ríkiskirkjur eru norrænt módel, ég veit ekki um Ríkiskirkjur utan Norðurlanda, þó kann að vera að þar sé ég ekki nægilega upplýstur. Þó að Kaþólsk trú sé ríkjandi í mörgum ríkjum Suður-Evrópu, Suður-Ameríku og Filippseyjum er ekki um ríkisreknar kirkjudeildir að ræða.

Ég hef í engu skipt um skoðun; það væri öllum fyrir bestu, eins og ég sagði í inngangspistli mínum, að skorið yrði endanlega á tengsl Ríkis og Þjóðkirkju, sérstaklega held ég að það mundi ekki síst efla Þjóðkirkjuna núverandi sem þá yrði að leggja niður þetta ráðsmennskulega nafn sitt og höfuðbiskup hennar gæti ekki heldur kallað sig Biskup ÍSLANDS, einfaldlega Biskup hinnar evangelísku lútersku kirkju.